Integrantes do grupo: Manuela Otero Fernández, Marta Pego Niño, Lois Pombo Díaz, Paula Salgado Rodríguez, David Zapatero Cao.

INTRODUCIÓN

O estudo da flora rupícola en Galicia ten un claro precedente, o traballo de ORTIZ & RODRÍGUEZ-OUBIÑA (1993). Por outra banda, a sintaxonomía das comunidades herbáceas que colonizan muros, rochedos naturais e cantís, tamén pode consultarse no traballo de IZCO  et al. (2000).

O obxectivo xeral que persegue este traballo é caracterizar a comunidade rupícola presente nun muro da cidade de Santiago de Compostela. Para isto é necesario: (i) catalogar os diferentes taxóns presentes na comunidade estudada; (ii) tratar de adscribir sintaxonómicamente a comunidade rupícola obxecto de estudo; e (iii) elaborar un espectro dos diferentes tipos biolóxicos presentes no lugar.

MATERIAL E MÉTODOS

Área de estudo. Caracterización bioxeográfica

O noso punto de estudo encóntrase nun muro silíceo ubicado no casco vello de Santiago de Compostela: UTM: 29T; ETRS89, 537065, 4747494, c. 228 m s. n. m.

Desde o punto de vista corolóxico, a zona estudada encóntrase na rexión Eurosiberiana, provincia Atlántica-Europea e subprovincia Cántabro-Atlántica, adscribíndose ao sector Galaico-Portugués e ao subsector Rías Baixas (en contacto co subsector Fisterrán) (RODRÍGUEZ GUITIÁN & RAMIL-REGO, 2008). Pertence ao dominio e piso bioclimáticos Templado Oceánico e Termotemplado (= Termocolino), respectivamente (RIVAS-MARTÍNEZ & PENAS, 2003), cunha precipitación media anual en torno aos 143,3 L/m3 e unha temperatura media de (14,7ºC). Para calcular a precipitación media anual e a temperatura media, utilizáronse os datos proporcionados por meteogalicia (https://www.meteogalicia.gal/) para o quinquenio 2018-2022.

Tratamento taxonómico

En canto á nomenclatura taxonómica e asignación de familias dos taxóns documentados (vid. Tabla I), seguiuse o exposto tanto na obra de referencia Flora iberica (CASTROVIEJO et al., 1986-2022) como o portal electrónico de datos POWO (2023).

Para a indicación da distribución xeral dos diferentes taxóns seguiuse a AIZPURU et al. (1999). Para o caso das especies exóticas también consultouse a SANZ ELORZA et al. (2004). As categorías utilizadas son:

• Subcosmopolita. Son plantas que viven en case todas as rexións da Terra.
• Plurirrexional. Taxón de ampla distribución. Fai referencia a plantas que viven en dúas ou máis rexións bioxeográficas, sen chegar a ser subcosmopolitas.
• Atlántica. Fai referencia a aqueles elementos florísticos cuxa área de distribución encóntrase basicamente circunscrita ás costas atlánticas europeas.
• Mediterránea. Planta cuxa área de distribución espállase polas ribeiras do Mediterráneo. Nalgúns casos indicarase ademais se a área xeral de distribución da planta abrangue o Mediterráneo occidental (Mediterráneo W), subconca que vai desde a península itálica e Túnez ata a costa atlántica. A distribución Mediterránea incluirá tanto a plantas submediterráneas como latemediterráneas.
• Mediterráneo-Atlántica. Son plantas que presentan unha distribución xeral plurirrexional, pero que neste traballo trataranse dun xeito particular. Estes elementos viven ao mesmo tempo nas costas mediterráneas e atlánticas.

Ademais, na Táboa I incluiuse información sobre a abundancia dos diferentes taxóns no ambiente rupicola obxecto de estudo. Para isto, elaborouse un Índice de Frecuencia-Abundancia (I.F.A.) que se subdividiu en diferentes categorías. Para establecer os graos nos que se encontra estruturado o I.F.A., seguíronse os criterios de AIZPURU et al. (1999), LORDÁ (2013) & DURÁN GÓMEZ (2014). Son os seguintes:

• Moi común (CC): son plantas moi frecuentes e moi abundantes que están presentes en moitos puntos do territorio e en gran número. Soen ser dominantes en diversos ámbitos ecolóxicos.
• Común (C): fai referencia a plantas frecuentes e abundantes pero a un nivel inferior ao exposto arriba. Polo xeral non chegan a dominar nas diversas formacións vexetais.
• Escasa (E): trátase de plantas que sin chegar a ser raras presentan baixos niveis de frecuencia e abundancia.
• Rara (R): utilízase para plantas moi pouco frecuentes e en xeral moi pouco abundantes, ou ben só abundantes de forma local.
• Moi rara (RR): son plantas moi raras ou rarísimas, de presenza moi localizada.

No caso de dúbida sobre a frecuencia-abundancia de un determinado taxón, poderase utilizar a combinación simultánea de dous índices.     

RESULTADOS

Na Figura I presentamos un gráfico coas familias presentes na área de estudo. Na Figura II podemos ver os espectros biotípicos, destacando unha predominancia de terófitos e hemicriptófitos. A Figura III permite observar unha predominancia de especies europeas e subcosmopolitas, e atopamos tamén algunhas especies introducidas.

A composición florística do lugar estudado pode adscribirse á alianza Parietario-Galion muralis Rivas-Martínez in Rivas Goday 1964., e probablemente á asociación Cymbalario-Trachelietum caerulei Rivas-Martínez 1969, que en Galicia soe aparecer frecuentemente representada nas partes históricas e monumentais de boa parte das cidades (vid. IZCO et al., 2000).

A presencia na nosa comunidad rupícola de especies que poden considerarse de óptimo mediterráneo, como son Erigeron karvinskianus DC. e Trachelium caeruleum L., outórgalle ao conxunto un matiz termófilo.

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS

AIZPURU, I., ASEGINOLAZA, C., URIBE-ECHEBARRÍA, P.M., URRUTIA, P. & ZORRAKIN, I. (1999). Claves ilustradas de la flora del País Vasco y territorios limítrofes. Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco, Vitoria-Gasteiz. 831 pp.

CASTROVIEJO, S. (Coord.) (1998-2022). Flora iberica. Vol. I-XXI. Real Jardín Botánico, C.S.I.C., Madrid.

DURÁN GÓMEZ, J.A. (2014). Catálogo de la flora vascular de Cantabria. Monografías de Botánica Ibérica, 13. Edita: Jolube Consultor y Editor Botánico, Jaca, Huesca. 426 pp.

IZCO, J., AMIGO, J. & GARCÍA-SAN LEÓN, D. (2000). Análisis y clasificación de la vegetación de Galicia (España), II. La vegetación herbácea. Lazaroa 21: 25-50.

LORDÁ LÓPEZ, M. (2013). Catálogo florístico de Navarra.  Colección Monografías de Botánica Ibérica 11. Edita: Jolube Consultor y Editor Botánico. 280 pp.

ORTIZ, S. & RODRÍGUEZ-OUBIÑA, J. (1993). Synopsis of the rupicolous vegetation of Galicia (North-western Iberian Peninsula). Folia Geobotanica & Phytotaxonomica 28, 15-49.

POWO (2023). Plants of the World Online. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew. Recurso disponible en: http://www.plantsoftheworldonline.org. [Consulta realizada en abril-mayo de 2023].

RAUNKJAER, O. (1934). The life forms of plants and statistical plant geography. Clarendon Press, Oxford.

RIVAS-MARTÍNEZ, S. & PENAS, A. (2003). Atlas y Manual de los Hábitats de España. Dirección General de Biodiversidad. Ministerio de Medio Ambiente. Madrid. 492 pp.

RODRÍGUEZ GUITIÁN, M.A. & RAMIL-REGO, P. (2008). Fitogeografía de Galicia (NW Ibérico): análisis histórico y nueva propuesta corológica. Recursos Rurais (IBADER) 1(4): 19-50.

SANZ ELORZA M., DANA SÁNCHEZ E.D. &. SOBRINO VESPERINAS E., eds. (2004). Atlas de las Plantas Alóctonas Invasoras en España. Dirección General para la Biodiversidad. Madrid, 384 pp.