Xustificación

A actividade industrial humana durante os últimos séculos ten alterado o funcionamento do ecosistema da Terra a nivel global. Unha destas alteracións é o chamado cambio climático, incremento da temperatura media da Terra causada por un aumento da cantidade de CO2 e outros gases de efecto invernadoiro (como o metano) na atmosfera, causado á súa vez polo noso elevado consumo de combustibles fósiles (carbón, petróleo ou gas natural).

Os cambios no clima afectan as plantas: estudos científicos revelan que, por exemplo, durante as glaciacións moitas especies de plantas que agora crecen no norte de Europa só puideron sobrevivir en diferentes lugares do sur do continente. Porén, non se coñecen os efectos concretos que a elevación da temperatura da Terra pode ter sobre a supervivencia futura de moitas plantas ameazadas.

Esta actividade presenta un exemplo de experimento no que poder estudar os efectos do cambio climático sobre as plantas.

Desenvolvemento

Presentación teórica

• Temos unha hipótese: o aumento da temperatura afecta o crecemento das plantas.
• Para testar esta hipótese imos facer crecer sementes de plantas en dous grupos de vasos cuxa única diferenza é a presenza dunha estufa. Para iso é moi importante que o resto dos factores sexa igual en todo o experimento. Se é posible, os vasos deben ser iguais, deben conter a mesma cantidade de auga e en cada vaso colocaremos o mesmo número de sementes.  
• Observaremos os resultados do experimento e tentaremos extraer conclusións del.

Sesión inicial

• Dividiremos os vasos en dous grupos: “control” e “estufa”. Marcaremos cada grupo con diferentes adhesivos ou etiquetas.
• Encheremos todos os vasos coa mesma cantidade de substrato.
• Colocaremos en cada vaso dúas sementes (se é lentella ou grelo/col) ou unha semente (se é ervella) e engadiremos auga.
• Usaremos as botellas sen fondo como estufas artificiais, para o que as colocaremos sobre cada un dos vasos do grupo “estufa”. Eses vasos deben permanecer sempre cubertos e só retiraremos as botellas cando queiramos regar.
• Deixaremos todos os vasos sobre a bandexa nun lugar iluminado da aula, non moi preto dos calefactores. Debemos manter a terra dos vasos húmida.
• Para favorecer a xerminación das sementes, podemos deixalas nun algodón con auga o día anterior ao comezo do experimento. 

Seguimento

• Unha vez por semana observaremos os vasos, tomando datos sobre o estado de desenvolvemento das plantas (p. ex., número de follas, lonxitude dos caules...). A información pódese recoller en táboas como as do anexo.
• Despois das nosas observacións, recolocaremos os vasos rotando as súas posicións na bandexa.

Sesión final

• Tentaremos responder á nosa pregunta inicial: afectou a temperatura o crecemento das plantas?
• Para iso compararemos os datos dos dous grupos de plantas (“control” e “estufa”) procurando diferenzas entre eles:
• Diferenzas na altura das plantas.
• Diferenzas na cantidade de follas que produciran.
• Para simplificar, a comparación entre grupos pode facerse de xeito cualitativo e, por exemplo, indicar só que grupo ten as plantas máis grandes ou máis pequenas.
• De acordo coas diferenzas observadas, redactaremos entre toda a clase as conclusións.

Optativo:

• Este experimento pódese plasmar nun panel colectivo con fotografías das plantas, táboas ou gráficos cos datos, as conclusións...
• En paralelo a este experimento, pódese aproveitar para debater na aula sobre o fenómeno do cambio climático, as súas causas, as posibles solucións ou as accións que cada alumna/o pode facer na súa vida para reducir a súa contribución ao efecto invernadoiro. 

Obxectivos

• Reflectir o fenómeno do cambio climático e os seus efectos.
• Facer unha aproximación á metodoloxía científica.

Competencias

• Competencia matemática.
• Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico.
• Tratamento da información e competencia dixital.
• Competencia para aprender a aprender.

Duración

Material

• Sementes (poden ser de céspede ou sementes de grelo/col).
• Oitos vasos pequenos para as plantas. Poden ser vasos de iogur ou outro recipiente (podemos aumentar o número de vasos en función do espazo na aula, o número de alumnas/os...).
• Catro botellas transparentes de plástico con tapa (poden ser de auga ou de refresco) de 1,5 ou 2 litros, ás que previamente lles quitamos o fondo.
• Bandexa.
• Terra ou substrato suficiente para encher os vasos.
• Adhesivos ou etiquetas para marcar os diferentes vasos.
• Regra para tomar medidas.