Clasificación:

• Reino: Plantae

• División: Pteridophyta

• Clase: Polypodiopsida

• Orde: Polypodiales

• Familia: Dryopteridaceae

• Xénero: Polystichum

• Especie: Polystichum setiferum (Wollaston) Woynar

Distribución xeográfica:

Trátase dunha especie eurófila con ampla distribución en Europa atlántica e subatlántica:

• Abundante nas Illas Británicas, Francia, Alemaña, norte de Italia e partes húmidas dos Alpes e Balcáns.

• Na Península Ibérica, esténdese especialmente por Galicia, a Cordilleira Cantábrica, o Macizo Galaico-Leonés, así como de forma relíctica en áreas do Sistema Central e serra de Grazalema (Castroviejo et al., 2007; Valdés et al., 1987).

A súa presenza está estreitamente ligada a condicións climáticas oceánicas: precipitacións >1000 mm, alta humidade relativa e baixa oscilación térmica (Valdés et al., 1987; Page, 1997).

Morfoloxía:

Especie de fento rizomatoso de tamaño medio a grande (ata 120 cm), con frondes persistentes, dispostas en roseta basal. A lámina é ovado-lanceolada, de contorno bipinnado a bipinnatisecto, con textura membranácea e marxe dos segmentos crenulada a denticulada (Page, 1997).

• O pecíolo, robusto e sulcado, presenta escamas densas de cor parda clara a dourada, con marxe finamente fimbriado-pectinada (Tutin et al., 1964).

• O raquis mantén escamas similares pero menos densas cara ao ápice.

• As pínnulas son alternas, co nervio medio prominente e lóbulos mucronados.

• Os soros, dispostos ao longo das pínnulas, están protexidos por un indusio reniforme membranoso e persistente.

• A esporulación ocorre de verán a outono (xullo-outubro), con dispersión anemócora de esporas triletes (Page, 1997; Castroviejo et al., 2007).

Hábitat e Ecoloxía:

P. setiferum coloniza preferentemente bosques caducifolios subatlánticos sobre solos silíceos ou levemente ácidos, con alta carga húmica e boa capacidade de retención hídrica. Está presente en comunidades da clase Querco-Fagetea, xunto a Quercus robur, Fagus sylvatica, Ilex aquifolium, entre outras especies (Castroviejo et al., 2007).

Tamén aparece en seixos, ladeiras umbrosas e valgadas, sempre en condicións de elevada humidade ambiental. O seu establecemento é favorecido por microclimas forestais pechados e escasa perturbación do solo (Page, 1997).

Importancia Ecolóxica:

• Actúa como bioindicador de madurez forestal, sendo sensible á desecación, á apertura do dosel e á compactación do solo (Fraser-Jenkins, 1986; Page, 1997).

• Contribúe á estrutura do sotobosque, mantendo condicións microclimáticas estables e reducindo a erosión edáfica.

• Serve como microhábitat para invertebrados e criptógamas, proporcionando refuxio e substrato para líquenes, brións e hepáticas epifitas.

• Pola súa persistencia e capacidade rizomatosa, é considerada unha especie facilitadora en procesos de restauración ecolóxica (Valdés et al., 1987).

Bibliografía:

• Castroviejo, S. et al. (eds.) (2007). Flora Iberica, Vol. 1–16. Real Jardín Botánico, CSIC, Madrid.

• Fraser-Jenkins, C.R. (1986). A classification of the genus Polystichum. The Fern Gazette, 13(5): 121–129.

• Page, C.N. (1997). The Ferns of Britain and Ireland. Cambridge University Press.

• Tutin, T.G. et al. (1964–1980). Flora Europaea. Cambridge University Press.

• Valdés, B., Talavera, S., Fernández-Galiano, E. (1987). Flora vascular de Andalucía Occidental. Ketres Editora.