Clasificación:

• Reino: Plantae

• División: Polypodiophyta

• Clase: Polypodiopsida

• Orde: Polypodiales

• Familia: Dryopteridaceae

• Xénero: Dryopteris

• Especie: Dryopteris dilatata (Hoffm.) A. Gray

Distribución xeográfica:

A especie está amplamente distribuída por Europa atlántica e central, dende Escandinavia ata os Alpes, e desde as Illas Británicas ata os macizos húmidos da Península Ibérica. En Galicia, D. dilatata é unha especie frecuente en:

• Bosques caducifolios atlánticos: carballais de Quercus robur, soutos de Castanea sativa, e faiais relictos.

• Sotobosques húmidos de coníferas e matogueiras acidófilas.

• Brañas, beiras de regatos e ladeiras sombreadas e frescas, tanto en zonas baixas como montañosas.

Prefire solos acedos, ricos en humus, ben drenados pero húmidos, e evita zonas excesivamente secas, soleadas ou alteradas (Valdés et al., 1987).

Morfoloxía:

D. dilatata presenta rizoma curto, oblicuo, cuberto por escamas castañas. As frondes son grandes, de ata 100–130 cm, tripinnadas ou tripinnatisectas, con pínnulas lanceoladas e marges finamente dentadas. Os pecíolos, tamén robustos, teñen escamas ovadas, castaño-claras, fimbriadas nas marxes. Os soros, dispostos ao longo das vénulas, son redondos e protexidos por un indusio reniforme, típico do xénero.

O carácter perenne e o forte escamado basal facilitan a identificación e diferencian a especie de outras do xénero Dryopteris como D. affinis ou D. filix-mas (Jermy et al., 1978; Page, 1997).

Hábitat e ecoloxía:

Dryopteris dilatata é unha especie sciáfila e higrófila, que actúa como bioindicador de ecosistemas forestais maduros e ben conservados. A súa presenza revela condicións edáficas óptimas e baixa perturbación antrópica. Desempeña un papel relevante na retención hídrica e estabilidade do solo, así como na creación de microhábitats para fauna e flora criptofítica.

En Galicia, é frecuente en zonas da Rede Natura 2000, asociada a hábitats de interese comunitario como os bosques atlánticos acidófilos de Quercus robur e Betula pubescens (Directiva 92/43/CEE).

Importancia ecolóxica:

A especie, malia non atoparse globalmente ameazada, pode verse localmente afectada por procesos de:

• Deforestación e fragmentación forestal

• Incendios forestais

• Alteración do microclima forestal (drenaxe, apertura de pistas, etc.)

A súa conservación está indirectamente vinculada á preservación dos bosques húmidos e da estrutura do dosel arbóreo. É considerada unha especie estruturante no sotobosque atlántico, fundamental na sucesión ecolóxica e na resiliencia dos ecosistemas.

Bibliografía:

• Castroviejo, S. et al. (eds.) (2007). Flora Iberica, Vol. I–XVI. Real Jardín Botánico, CSIC, Madrid.

• Jermy, A.C., Page, C.N., Camus, J., Fraser-Jenkins, C.R. (1978). British Ferns and their Allies. Botanical Society of the British Isles.

• Page, C.N. (1997). The Ferns of Britain and Ireland. Cambridge University Press.

• Valdés, B., Talavera, S., Fernández-Galiano, E. (1987). Flora vascular de Andalucía Occidental. Ketres Editora.

• European Commission (1992). Council Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora.