Clasificación:

• Reino: Plantae

• División: Polypodiophyta

• Clase: Polypodiopsida

• Orde: Osmundales

• Familia: Osmundaceae

• Xénero: Osmunda

• Especie: Osmunda regalis L.

Distribución xeográfica:

A distribución de Osmunda regalis abrangue gran parte de Europa atlántica e meridional, norte de África, Asia temperada e América do Norte. Na Península Ibérica é máis frecuente nas zonas húmidas do noroeste, especialmente en Galicia, Asturias, norte de Portugal e áreas montañosas do Sistema Central e os Pireneos. A súa presenza está fortemente correlacionada coa existencia de solos permanentemente húmidos, en xeral ácidos, ricos en materia orgánica e con pouca alteración antrópica (Valdés et al., 1987; Castroviejo et al., 2007).

Morfoloxía:

Osmunda regalis é un fento robusto e rizomatoso que pode acadar entre 100 e 200 cm de altura. As súas frondes son bipinnadas, caducas e de aspecto semellante ao doutras pteridófitas mesofíticas, pero cunha estructura anatómica peculiar. Presenta unha clara separación entre as frondes estériles, amplamente divididas e de cor verde intensa, e as fértiles, que aparecen na parte superior da planta e teñen os soros espallados no ápice das pinas, sen indusio. Os esporanxios son globosos e dispóñense densamente sobre os segmentos fértiles, liberando esporas esféricas e triletes.

A súa morfoloxía, xunto coa súa fisioloxía hídrica, fai desta especie un excelente indicador de humidais permanentes e de solos oligotróficos ácidos ou levemente subneutros. Os rizomas, moi desenvolvidos, permiten a rexeneración tras períodos de estrés, mentres que as súas esporas teñen unha viabilidade estacional que lle permite colonizar hábitats húmidos en rexeneración.

Hábitat e Ecoloxía:

O. regalis é típica de hábitats como turbeiras, marxes de regatos, ribeiras encharcadas, bosques húmidos e zonas de transición entre medios acuáticos e terrestres. É unha especie sciáfila e higrófila, que require elevada humidade ambiental e edáfica durante todo o ciclo vexetativo. Os seus hábitats están incluídos nos hábitats prioritarios da Directiva Hábitats (92/43/CEE), como os humidais atlánticos acidófilos e os bosques aluviais.

O fento real xoga un papel ecolóxico relevante como formador de microhábitats húmidos que favorecen a presenza de fauna e flora especializadas. Pode formar masas dominantes en zonas pantanosas e contribuír ao control da erosión e á estabilización hidrolóxica. Así mesmo, serve como bioindicador de condicións ecolóxicas favorables e de ecosistemas pouco alterados.

Importancia ecolóxica:

A especie está en regresión en moitas partes da súa área de distribución debido á destrución de humidais, drenaxes agrícolas, cambios hidrolóxicos e forestación con especies exóticas. En moitos países europeos está protexida legalmente e incluída en listas vermellas de flora ameazada (Jermy et al., 1978; Page, 1997). En Galicia, figura como especie vulnerable en certos catálogos autonómicos.

Bibliografía:

• Castroviejo, S. et al. (eds.) (2007). Flora Iberica, Vol. I–XVI. Real Jardín Botánico, CSIC, Madrid.

• Jermy, A.C., Page, C.N., Camus, J., Fraser-Jenkins, C.R. (1978). British Ferns and their Allies. Botanical Society of the British Isles.

• Page, C.N. (1997). The Ferns of Britain and Ireland. Cambridge University Press.

• Valdés, B., Talavera, S., Fernández-Galiano, E. (1987). Flora vascular de Andalucía Occidental. Ketres Editora.

• European Commission (1992). Council Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora.