Xustificación

Un dos principais valores das plantas para o ser humano é o da nutrición, de maneira que a poboación mundial obtén o 95 % da súa alimentación de 30 especies vexetais. Tres delas (millo, trigo e arroz) supoñen o 60 %. Cada unha das plantas cultivadas para a alimentación “domesticouse” a partir de exemplares silvestres  nunha rexión do mundo (p. ex., o millo no sur de México e América Central), pero agora moitas delas cultívanse e/ou transpórtanse fóra desa rexión.

Partindo das preguntas “e nós que comemos?” e “temos unha dieta “internacional”?” propoñemos unha pequena actividade de investigación.

Desenvolvemento

1.ª sesión

• Organizaremos o alumnado en pequenos grupos.
• Cada grupo terá que pensar sobre as cousas que comeu o día anterior nas tres principais comidas (almorzo, xantar e cea) e cales deses alimentos eran plantas. Cada grupo fará unha listaxe coas plantas que consumiu. As plantas poden ser consumidas crúas (ensalada, zume...) ou preparadas (anaco de pan, cereais do almorzo, chocolate...). Pódese dar para isto 15-20 minutos.
• Despois, unha ou dúas persoas por grupo irán lendo a súa listaxe e farase unha lista común para a aula. Esta posta en común pódese aproveitar para resolver dúbidas.
• Cos resultados para toda a aula pódese elaborar un panel.

Optativo:

-          Podemos agrupar as especies en categorías. Por exemplo: cereais, raíces ou tubérculos, froitas e verduras, aceites.

-          Dependendo do nivel educativo, pódese contar tamén o número de persoas que consumiran un determinado vexetal e calcular que porcentaxe constitúe cada categoría (ou cada vexetal) sobre o total. Por exemplo: o 35 % do total de vexetais consumidos foron cereais, o 12 % foron aceites etc.

2.ª sesión

• Organizaremos o alumnado en pequenos grupos.
• Dividiremos a listaxe da sesión anterior, dándolle a cada grupo unha parte da lista.
• Cada grupo terá que procurar a área de orixe de cada planta. Esta busca pódese facilitar empregando a rede.
• Haberá unha posta en común dos resultados, que se pode facer empregando un mapamundi mudo e escribindo o nome de cada planta sobre a rexión na que se iniciou o cultivo desta.

• Para rematar esta sesión pódese falar do traballo do científico ruso Nikolai I. Vavilov, quen a comezos do século XX identificou oito centros primarios de orixe das plantas cultivadas, que son áreas nas que o ser humano comezou o cultivo de plantas (domesticou) a partir de parentes silvestres. Poderiamos subliñar que o ser humano dispón agora de millo, trigo ou arroz grazas a que na natureza existían plantas silvestres que puideron ser domesticadas. A biodiversidade foi imprescindible para a orixe da agricultura. 

Obxectivos

• Reflexionar sobre o papel das plantas na nosa vida e na nosa alimentación.
• Coñecer a orixe das plantas cultivadas.

Competencias

• Competencia matemática.
• Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico.
• Tratamento da información e competencia dixital.
• Competencia para aprender a aprender.
• Autonomía e iniciativa persoal.

Duración

Material

• Papel grande para a elaboración dun panel.
• Mapamundi impreso en A3 sobre o que se poidan pintar as áreas de orixe das plantas cultivadas; como alternativa pódese imprimir un mapa dos centros de orixe de Vavilov (ver recursos).
• Dispoñibilidade de acceso á internet.

Recursos

• Aínda que na rede existen moitos lugares onde buscar, nesta ligazón http://www.fao.org/docrep/u8480e/u8480e07.htm pódese ver información sobre a orixe de moitas plantas de cultivo. É un documento da FAO (Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación) que forma parte dun libro que celebra os 50 anos deste organismo.
• Mapa dos centros de orixe de Vavilov: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Vavilov-center.jpg.